فتق یا بیرون زدگی دیسک یکی از شایع‌ترین علل درد گردن، کمر و پا می‌باشد. در اکثر موارد فتق دیسک با فیزیوتراپی و با کمک تمرین‌های خانگی بهبود خواهد یافت. سالانه تا 2 درصد از افراد به فتق دیسک مبتلا می‌شوند که این عارضه را به یکی از علل اصلی گردن درد، کمردرد و درد پا (سیاتیک) تبدیل کرده است. این مشکل ممکن است در هر نقطه‌ای از ستون فقرات ایجاد شود ولی معمولاً پایین کمر و گردن را درگیر می‌کند.
ستون فقرات از تعدادی استخوان (مهره) که بر روی هم قرار گرفته‌اند ساخته شده است. از بالا به پایین 7 مهره‌ی گردنی، 12 مهره‌ی توراسیک یا سینه‌ای و 5 مهره‌ی لامبار یا کمری وجود دارند که استخوان ساکروم و دنبالچه در انتهای آن‌ها قرار می‌گیرد. دیسک‌های ضربه گیر در بین این استخوان‌ها قرار دارند و با جذب ضربات ناشی از فعالیت‌های روزانه مثل پیاده روی، بلند کردن اجسام و چرخش بدن از استخوان‌ها حفاظت می‌کنند.
هر دیسک دو بخش دارد: بخش نرم ژله‌ای در داخل دیسک و رینگ محکم خارج آن.
علل فتق دیسک کمر
این مشکل ممکن است در اثر افزایش سن یا برخی حرکات خاص مثل چرخیدن و بلند کردن اجسام ایجاد شود. بلند کردن اجسام بسیار سنگین نیز فشار زیادی بر روی کمر وارد کرده و می‌تواند منجر به فتق دیسک شود. اگر شغل شما نیازمند بلند کردن اجسام سنگین است در خطر بیشتری برای فتق دیسک قرار خواهید داشت.
- افراد مبتلا به اضافه وزن نیز در خطر این عارضه قرار دارند چراکه ستون فقرات آن‌ها باید وزن اضافی را نیز تحمل کند. ضعف عضلات و سبک زندگی بدون تحرک نیز می‌توانند منجر به بروز این مشکل شوند.
به طور کلی عواملی که می‌توانند خطر فتق دیسک را افزایش دهند عبارتند از:
- وزن: اضافه وزن باعث افزایش فشار وارد شده بر روی دیسک‌های کمر خواهد شد.
- شغل: افرادی با مشاغل سنگین در خطر بیشتری قرار خواهند داشت.
- ژنتیک: برخی از افراد به طور وراثتی در خطر بیشتری قرار خواهند داشت.
- سیگار: به نظر می‌رسد که سیگار کشیدن اکسیژن رسانی به دیسک‌ها را کاهش داده و خطر آسیب به آن‌ها را افزایش می‌دهد.
- رانندگی مکرر: نشستن طولانی مدت به همراه لرزش اتومبیل باعث فشار بر روی ستون فقرات خواهند شد.
- بی تحرکی: ورزش منظم به پیشگیری از فتق دیسک کمک خواهد کرد.
علائم فتق دیسک کمر
شیوع این عارضه در پایین کمر بیشتر از نقاط دیگر خواهد بود. ستون فقرات شبکه‌ی ظریف از اعصاب و عروق خونی است و فتق دیسک می‌تواند باعث فشار بر روی اعصاب و عضلات اطراف آن‌ها شود. علائم و نشانه‌های این مشکل به محل فتق دیسک و فشار آن بر روی اعصاب بستگی خواهند داشت. فتق دیسک معمولاً یک طرف بدن را درگیر کرده و نوع درد آن در هر فرد متفاوت خواهد بود.
علائم بیرون زدگی دیسک کمر شامل موارد زیر خواهند بود:
- درد و بی حسی که بیشتر یک طرف بدن را درگیر می‌کنند
- درد منتشر شونده به دست‌ها یا پاها
- دردی که به هنگام شب و یا پس از انجام برخی حرکات تشدید می‌شود
- دردی که پس از ایستادن یا نشستن تشدید می‌شود
- درد به هنگام پیاده روی‌های کوتاه
- ضعف بی دلیل عضلات
- سوزن سوزن شدن، خواب رفتن یا احساس سوزش در ناحیه‌ی درگیر
خطرات فتق دیسک کمر
فتق شدید و درمان نشده می‌تواند آسیب‌های عصبی دائمی را به دنبال داشته باشد. در موارد نادر فتق دیسک می‌تواند سیگنال‌های عصبی در اعصاب دم اسبی پایین کمر را مسدود کرده و کنترل روده و مثانه را مختل کند.
یکی دیگر از عوارض طولانی مدت این عارضه بی حسی زینی خواهد بود که در طی آن فرد حس درون ران ها، پشت پا و اطراف مقعد خود را از دست می‌دهد.
اگر نمی‌توانید فعالیت‌های قبلی خود را انجام دهید به فیزیوتراپیست خود مراجعه کنید.
پیشگیری از فتق دیسک کمر
ممکن است پیشگیری از فتق دیسک ممکن نباشد ولی اقداماتی برای کاهش خطر آن وجود خواهند داشت ازجمله:
- به کار گیری تکنیک‌های صحیح برای بلند کردن اجسام: کمر خود را خم نکنید. زانوها را خم کرده و کمر را صاف نگه دارید. از عضلات پای خود برای تحمل وزن استفاده کنید.
- حفظ وزن مناسب: باعث افزایش فشار وارد شده به ستون فقرات خواهد شد.
- تمرین حالت مناسب بدن: حالت بدن خود به هنگام راه رفتن، نشستن، ایستادن و خوابیدن را اصلاح کنید.
- تمرینات کششی: اگر برای مدت طولانی نشسته‌اید، استراحت و انجام تمرینات کششی برای شما حیاتی خواهند بود.
- کفش پاشنه بلند نپوشید: این کفش‌ها ستون فقرات شما را از حالت تعادل خارج می‌کنند.
- ورزش منظم: تمریناتی را انجام دهید که عضلات کمر و شکم شما را قوی می‌کنند. این کار باعث حمایت بیشتر از ستون فقرات خواهد شد.
- ترک سیگار: سیگار کشیدن باعث تضعیف دیسک‌ها و خطر بیشتر پارگی آن‌ها خواهد شد.
